Hurdada Salaadda Subax Kadib: Faa’iidooyinka iyo Saamaynteeda Nafsiyeed, Jidheed & Diimeed
Hordhac
Salaadda subax waa mid ka mid ah shanta salaadood ee faralka ah, waana salaadda ugu horeysa ee Muslimku ku xirmo Alle maalin kasta. Waa salaad aad muhiim u ah, lagana tukado waqti barqo hore ah, inta badan xilliga iftiinka bilowga ah. Inta badan dadka Muslimiinta ah ee tukada salaadda subax waxay markaasi kadib galaan xaalad nasasho ama hurdo kale, gaar ahaan haddii aysan shaqo ama waxbarasho degdeg ah lahayn. Laakiin hurdada salaadda subax kadib waxay leedahay dood ballaaran oo ku saabsan faa’iidooyinka iyo khasaaraha ay leedahay.
Maqaalkani waxa uu si qoto dheer u eegayaa hurdada salaadda subax kadib, isagoo faahfaahinaya toban faa’iido oo laga helayo haddii hurdadu noqoto mid qorshaysan, caafimaad qabta, isla markaana aan ka hor imanayn diinta Islaamka. Qodobada la faaqidayo waxay diiradda saarayaan dhinacyada diinta, caafimaadka jidhka, maskaxda, nolosha bulshada iyo wax-soosaarka shaqsiga.
Qodob Bixin
-
Dib u hurdo caafimaad leh
-
Korodhka wax-soosaarka maskaxda
-
Fursad lagu buuxiyo hurdo la’aan hore
-
Daweynta walbahaarka iyo niyad-jabka
-
Xoojinta xusuusta iyo awoodda barashada
-
Kobcinta caafimaadka wadnaha
-
Xoojinta xidhiidhka qoyska iyo nasashada gudaha guriga
-
Faa’iidooyinka neuroplasticity-ga maskaxda
-
Xakamaynta miisaanka iyo dheef-shiid kiimikaadka
-
Helitaanka xoog iyo tamar cusub oo maalinta lagu wajaho
1. Dib u Hurdo Caafimaad Leh
Qofku haddii uu seexdo xilli hore habeenkii, una kaco salaadda subax si firfircoon, mararka qaar hurdada kooban ee uu qaato salaadda kadib waxay noqon kartaa mid muhiim u ah caafimaadka jidhkiisa. Waxaa lagu tiriyaa hurdo nasasho ah (power nap) haddii aysan dhaafin 90 daqiiqo. Hurdadan waxay caawisaa soo kabashada jidhka iyo dhimista daalka, gaar ahaan haddii hurdadii habeenkii ay yaraatay. Hurdadan waxay noqon kartaa daawo dabiici ah oo ka hortagta madax-xanuunka, daalka indhaha, iyo xanuunada muruqyada.
2. Korodhka Wax-soosaarka Maskaxda
Hurdada salaadda subax kadib waxay kaalin mug leh ka qaadan kartaa hagaajinta wax-soosaarka maskaxda. Marka qofku tukado, ayuu nafsiyan deganaan dareemaa. Haddii uu hurdadan isticmaalo si qorshaysan, maskaxdiisa waxay si fiican ugu diyaar garoobi kartaa hawsha maalinta. Daraasado cilmiyeed ayaa muujinaya in hurdada kadib maskaxdu si hufan ugu shaqayso xalinta dhibaatooyinka, hal-abuurka, iyo go’aan qaadashada.
3. Fursad Lagu Buuxiyo Hurdo La’aan Hore
Qofka habeenkii seexday saacado kooban awgeed – sababo la xiriira shaqo, waxbarasho ama xaalado qoys – hurdada salaadda subax kadib waxay ka dhigantaa fursad uu ku buuxin karo saacadaha hurdada ee uu seegay. Caafimaadka guud ee jirka wuxuu u baahan yahay ugu yaraan 7 saacadood oo hurdo ah. Dib-u-hurdada maalintii waxay yareysaa saamaynta taban ee hurdo yaridu keento sida cadaadiska dhiigga, calool fadhiga, iyo hoos u dhaca hormoonada muhiimka ah.
4. Daweynta Walbahaarka iyo Niyad-jabka
Hurdada subax kadib waxay si muuqata uga qayb qaadataa yareynta walbahaarka. Marka salaadda la tukado, qofku wuu nasan karaa isagoo leh qalbi deggan. Nasashada kooban ee hurdada ah waxay sababi kartaa hoos u dhac ku yimaadda heerarka cortisol-ka (hormoonka stress-ka). Tani waxay ka hortagtaa niyad-jabka, isla markaana xoojin kartaa caafimaadka dhimirka iyo dareenka.
5. Xoojinta Xusuusta iyo Awoodda Barashada
Cilmiga neerfaha ayaa muujinaya in hurdada kooban ee subaxnimo ay xoojiso xusuusta gaaban iyo tan dheerba. Ardayda iyo dadka wax akhrista haddii ay seexdaan salaadda kadib, gaar ahaan 30–60 daqiiqo, maskaxdu si fiican ayey u xafidaysaa xogta cusub. Hurdadan waxay taageertaa habka loo yiraahdo “memory consolidation” oo ah isku xidhka xogta cusub ee lagu baranayo maskaxda.
6. Kobcinta Caafimaadka Wadnaha
Jidhku wuxuu ku jiraa xaalad heerkul hooseeya iyo garaaca wadnaha oo gaabis ah marka la seexdo. Hurdada kooban ee salaadda kadib waxay bixisaa nasasho dheeraad ah oo wadnaha u fiican. Waxay sidoo kale hoos u dhigtaa cadaadiska dhiigga, taasoo faa’iido u leh dadka qaba xanuunka dhiig-karka ama u nugul wadne xanuun.
7. Xoojinta Xidhiidhka Qoyska iyo Nasashada Gudaha Guriga
Qoysaska is-jecel waxay salaadda subax kadib wada qaataan waqti deggan. Markay wada tukadaan kadibna seexdaan hurdo degan, waxay kor u qaadaa xidhiidhka jacaylka iyo is fahamka. Hurdada subaxnimo waxay sidoo kale fursad u tahay hooyooyinka iyo aabayaasha in ay qaataan nasasho yar kahor intaysan bilaabin waajibaadka qoyska.
8. Faa’iidooyinka Neuroplasticity-ga Maskaxda
Neuroplasticity waa awoodda maskaxda ee isbeddelka, barashada iyo dib-u-barashada. Marka hurdada la helo, maskaxdu waxay heshaa fursad ay ku hagaajiso unugyada cusub, kuna xoojiso xidhiidhka u dhexeeya neurons-ka. Hurdada salaadda subax kadib waxay qayb ka noqon kartaa xoojinta awoodaha garashada iyo barashada si joogto ah.
9. Xakamaynta Miisaanka iyo Dheef-shiid Kiimikaadka
Hurdada wanaagsan waxay si toos ah ugu xiran tahay miisaanka jidhka. Haddii hurdada la waayo, jidhku wuxuu bilaabaa inuu sii daayo hormoonnada kor u qaada gaajada sida ghrelin. Hurdada subaxnimo waxay yareyn kartaa baahida been abuurka ah ee cuntada, taasoo ka caawisa in miisaanka la ilaaliyo. Dheef-shiidka nafaqooyinka sida sokorta iyo dufanka ayaa sidoo kale si wanaagsan u shaqeeya marka hurdada jidhku helo ay wanaagsan tahay.
10. Helitaanka Xoog iyo Tamar Cusub oo Maalinta Lagu Wajaho
Sida mishiin tamar leh, jidhku wuxuu u baahan yahay tamar uu ku shaqeeyo. Hurdada subaxnimo ee ka danbeysa salaadda subax waxay qofka siisaa xoog cusub oo uu ku bilaabo maalinta. Waxaa xusid mudan in hurdadaasi tahay mid kooban, isla markaana aan sababin in salaadda subax la iska seexo ama shaqooyinkii kale la dayaco.
Gunaanad
Inkastoo ay jiraan dooddo kala duwan oo ku saabsan hurdada salaadda subax kadib, haddana haddii hurdadaasi noqoto mid qorshaysan, aan badnayn, isla markaana aan la iska seexan salaadda subax darteed, waxay yeelan kartaa faa’iidooyin badan oo dhanka caafimaadka, diinta, maskaxda iyo xiriirka bulshada ah. Islamku ma mamnuucin hurdada ka dib subax, balse wuxuu inoo sheegay muhiimadda ay leedahay bilowga maalinta iyadoo firfircooni iyo dadaal leh.
Waxaa muhiim ah in hurdada loo eego xaaladda qofka, shaqadiisa, baahida jidhkiisa iyo waqtiga uu hayo. Laakiin haddii si xigmad leh loo isticmaalo, hurdada salaadda subax kadib waa nasiib la’aan loo tixgelin karo nimco iyo caafimaad dhammaystiran.
###121
0 Comments